Δημητριακά (σιτάρι, κριθάρι)
Η τραχιά γη της Μάνης και οι μικρές ιδιοκτησίες στο σύνολό τους δεν ευνόησαν την εκτεταμένη καλλιέργεια δημητριακών στην περιοχή. Απεναντίας, οι παραγόμενες ποσότητες των σιτηρών έφταναν ίσα-ίσα για την κάλυψη των αναγκών των τοπικών κοινωνιών. Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με την καλλιέργεια κριθαριού και καλαμποκιού και λιγότερο με την παραγωγή σιταριού.
Στις περιοχές της Έξω και της Βόρειας Προσηλιακής Μάνης, το έδαφος και οι συνθήκες παραγωγής ήταν ευνοϊκότερες για την καλλιέργεια δημητριακών, χωρίς όμως οι ποσότητες να είναι αρκετές ώστε να γίνεται εμπόριο.
Επίσης το εύφορο έδαφος της περιοχής του Σμήνους, που κατά κύριο λόγο οφείλεται στην ύπαρξη του ποταμού, ευνόησε την καλλιέργεια σιτηρών στην περιοχή. Η ύπαρξη ενός συγκροτήματος νερόμυλων, δίπλα στο ποτάμι επιβεβαιώνει την καλλιέργεια των σιτηρών. Δεν είναι τυχαίο που στην τοπική κοινότητα της Μέλισσας, λειτουργούσε χειροκίνητος διαλογέας – καθαριστήριο σιτηρών, όπου διαχώριζε τα σιτηρά σε ποιότητες με βάση το μέγεθος και τις προσμίξεις του καρπού.
Οι αυξημένες ανάγκες σε δημητριακά για την κάλυψη των βασικών διατροφικών αναγκών του μόνιμου πληθυσμού ώθησε τους Μανιάτες να γίνουν εφευρετικοί για να αυξήσουν την παραγωγή. Οι κάτοικοι της Μέσα Μάνης επιδόθηκαν στη δημιουργία αναβαθμίδων (πεζούλες), οι οποίες χαρακτηρίζουν το τοπίο της περιοχής.
Η πρώτη επεξεργασία των δημητριακών γίνονταν στα αλώνια, τα οποία χτίζονται συνήθως κατά ομάδες κοντά σε οικισμούς. Τα σημεία που επιλέγονται για την εγκατάσταση της μονάδας επεξεργασίας σιτηρών είναι ανοιχτά και προσήλια, ώστε οι αλωνάρηδες να εκμεταλλεύονται το θερινό αέρα για το ανέμισμα ή λίχνισμα του σιταριού.
Για το αλώνισμα χρησιμοποιούσαν τα οικόσιτα ζώα, δεν είναι όμως λίγες οι σχετικές αναφορές που κάνουν λόγο για αλώνισμα ακόμα και με τα πόδια στο οποίο αφιερώνονταν οι Μανιάτισσες.
Για την παραγωγή αλεύρων οι μανιάτες διέθεταν δίκτυο από μύλους, κυρίως νερόμυλους. Ενώ οι νερόμυλοι κυριαρχούν στη μανιάτικη «προβιομηχανική» παραγωγή, στην περιοχή υπάρχουν και ανεμόμυλοι (σε παραλιακή τοποθεσία στο Γερολιμένα, στη Βάθεια και στη Σπείρα) καθώς και θαλασσόμυλοι (19ος αιώνας Γύθειο). Βέβαια, το άλεσμα των δημητριακών γινόταν και εντός σπιτιού με τη χρήση του παραδοσιακού χειρόμυλου.
