Οδοιπορικό στη μνημειακή κληρονομιά της βυζαντινής Μάνης
 

Περιγραφή διαδρομής

H περιήγηση στις εκκλησίες της Μάνης ξεκινά από το Γύθειο. Ακολουθούμε τον κεντρικό δρόμο προς Αρεόπολη και στο ύψος του χωριού Γεωργακάρι ακολουθούμε την πινακίδα για Γέρμα-Καρέα. Στην είσοδο του χωριού συναντούμε τον ναό του Αγίου Νικολάου, ο οποίος χρονολογείται στον 11ο αιώνα. Συνεχίζουμε στον περιφερειακό δρόμο που οδηγεί από Γέρμα προς Οίτυλο. Ακολουθούμε την παράκαμψη του δρόμου που οδηγεί προς τη Μονή Ντεκούλου, έδρα των επαναστατών κατά την εξέγερση των Ορλωφικών. Επόμενος σταθμός η Αρεόπολη με τον ναό των Ταξιαρχών, ο οποίος ξεχωρίζει για τις περίτεχνες λιθανάγλυφες παραστάσεις. Από την Αρεόπολη ακολουθούμε τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί προς Κίττα-Γερολιμένα. Σε όλη την διάρκεια της διαδρομής ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να δει αξιόλογα δείγματα της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής ακολουθώντας τις παρακάμψεις του δρόμου προς τους οικισμούς Χαρούδα (ναός Ταξιαρχών), Έρημο (ναός Αγίας Βαρβάρας) και Γαρδενίτσα (ναός του Σωτήρος). Τελικός σταθμός της διαδρομής ο ναός των αγίου Σέργου και Βάκχου (Τουρλωτή εκκλησιά) σε μικρή απόσταση από την Κίττα.

Πληροφορίες για τον επισκέπτη

Οι εκκλησίες της περιοχής είναι επισκέψιμες κατόπιν συνεννόησης με την Ε’ Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Ο ναός των Ταξιαρχών στην Χαρούδα και ο ναός του Σωτήρα στην Γαρδενίτσα ανοίγουν την ημέρα της εορτής (8 Νοεμβρίου και 6 Αυγούστου αντίστοιχα). Η σήμανση δεν είναι επαρκής οπότε καλό θα ήταν να ζητήσετε πληροφορίες από τους κατοίκους καθώς οι εκκλησίες βρίσκονται στο εσωτερικό των οικισμών. Η Μονή Δεκούλου είναι επισκέψιμη κατά τους θερινούς μήνες κατόπιν συνεννόησης με τα μέλη της οικογένειας που διαμένουν σε διπλανό οίκημα.
 

Πληροφορίες αναψυχής

Ενδιάμεσο σταθμό στην περιήγηση αυτή αποτελούν το Οίτυλο αλλά και η Αρεόπολη. Ο επισκέπτης μπορεί να δοκιμάσει τις τοπικές γεύσεις στα γραφικά ταβερνάκια αλλά και να επισκεφθεί τις παραλίες στο Λιμένι και το Καραβοστάσι για να δροσιστεί στα κρυστάλλινα νερά τους. Για όσους επιθυμούν να παρατείνουν την διαμονή τους στην περιοχή υπάρχουν αρκετοί ξενώνες οι οποίοι διατηρούν στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, δίνοντας ιδιαίτερο τόνο στην εμπειρία της επίσκεψης.

Στις πλατείες των χωριών, στις κορυφές των λόφων, σε ακρωτήρια και όρμους αλλά και σε βαθιά φαράγγια προβάλλουν οι εκκλησιές και τα μοναστήρια της Μάνης. Έκφραση ζωντανή της πίστης των κατοίκων της περιοχής. Στέκουν εκεί, φύλακες του τόπου και μάρτυρες του βυζαντινού παρελθόντος και καλούν τον επισκέπτη σε ένα ταξίδι στο χρόνο.
 

Άγιος Νικόλαος Γέρμας

Ο ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στο χωριό Γέρμα σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από το Οίτυλο. Φθάνοντας κανείς στο κέντρο του οικισμού συναντά την εκκλησία του Αγίου Νικολάου δίπλα στο ηρώο των αγωνιστών του Μακεδονικού αγώνα, Γέρμα και Τσοτάκου. Ο ναός ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς με τρούλο και χρονολογείται στον 11ο αιώνα. Το εσωτερικό του είναι πλούσια διακοσμημένο, ενώ εξωτερικά φέρει αξιόλογα δείγματα αρχιτεκτονικής γλυπτικής.

Μονή Ντεκούλου

Σε μικρή απόσταση από την παραλία του Οιτύλου η μονή Ντεκούλου αποτελεί ένα ακόμη μνημείο της ιστορικής και θρησκευτικής παράδοσης του τόπου. Η μονή αποτέλεσε ορμητήριο των αγωνιστών κατά την διάρκεια της εξέγερσης των Ορλωφικών στα 1770. Η ιστορία αναφέρει ως ιδρυτές της τον Δανιήλ και τον Νικηφόρο μέλη της οικογένειας των Δεκούλων από την Κωνσταντινούπολη. Στο εσωτερικό της εκκλησίας μπορεί ο επισκέπτης να θαυμάσει αξιόλογα δείγματα των τοπικών αγιογράφων του Αντώνη Δημάγγελου από το χωριό Κουτήφαρι και του Ηλία Κουλουφάκου από το χωριό Κουσκούνι.
 

Ναός Ταξιαρχών στην Αρεόπολη

Ανάγλυφες παραστάσεις με μορφές που συνδέουν τον μύθο με την θρησκεία. Ρόδακες, χερουβείμ και σύμβολα περίτεχνα σκαλισμένα από τους ξακουστούς τεχνίτες της πέτρας. Τις παραστάσεις αυτές συναντά κανείς στην πρόσοψη του ναού των Ταξιαρχών στην Αρεόπολη, από τον προαύλιο χώρο του οποίου ξεκίνησαν οι επαναστάτες στις 17 Μαρτίου 1821 για την κατάληψη της Καλαμάτας, κηρύσσοντας την έναρξη της Επανάστασης στο Μοριά.

Ναός Ταξιαρχών στην Χαρούδα



Ο ναός των Ταξιαρχών στον οικισμό της Χαρούδας χρονολογείται στον 11ο αιώνα. Κύριο χαρακτηριστικό του ο ποικιλόχρωμος εξωτερικός διάκοσμος αλλά και η πλούσια θεματολογία των αγιογραφιών στο εσωτερικό του. Αφιερωμένος στη μνήμη των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ , ψυχοπομπών και πολεμιστών, λειτουργεί ως κοιμητηριακός ναός, συγκεντρώνοντας πλήθος κόσμου από την γύρω περιοχή κατά την ημέρα της εορτής στις 8 Νοέμβρη.

Σωτήρας Γαρδενίτσας-Αγία Βαρβάρα στην Έρημο, Σέργιος και Βάκχος στην Κίττα

Οι τρεις ναοί χρονολογούνται στον 11ο-12ο αιώνα μ.Χ. περίοδο ακμής του χριστιανισμού στην χερσόνησο της Μάνης κατά την οποία παρατηρείται έντονη οικοδομική δραστηριότητα και μεγάλη παραγωγή γλυπτών. Χτισμένοι στο εσωτερικό των οικισμών οι δυο πρώτοι και σε μικρή απόσταση από την Κίττα, ο τρίτος, στέκουν ως μάρτυρες της βυζαντινής κληρονομιάς και του θρησκευτικού συναισθήματος των κατοίκων της περιοχής.